Phân độ thoát vị đĩa đệm: Hiểu đúng để điều trị

Thoát vị đĩa đệm là một bệnh lý xương khớp phổ biến, xảy ra khi phần nhân nhầy trong đĩa đệm thoát ra khỏi bao xơ, chèn ép lên rễ thần kinh hoặc tủy sống, gây đau nhức, tê bì và hạn chế vận động. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đều giống nhau. Tùy theo mức độ tổn thương, bệnh được chia thành các phân độ thoát vị đĩa đệm, giúp bác sĩ xác định hướng điều trị phù hợp.



Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về các cấp độ thoát vị đĩa đệm và dấu hiệu nhận biết từng giai đoạn để chủ động xử lý kịp thời.



1. Tại sao cần phân độ thoát vị đĩa đệm?


Việc phân loại theo từng mức độ giúp:

• Xác định mức độ tổn thương của đĩa đệm và rễ thần kinh
  
  
• Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp: dùng thuốc, vật lý trị liệu hay phẫu thuật
  
  
• Tiên lượng tiến triển của bệnh, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm như teo cơ, liệt
  

2. Phân độ thoát vị đĩa đệm theo y học hiện đại


Hiện nay, thoát vị đĩa đệm thường được chia thành 4 cấp độ chính dựa vào hình ảnh cộng hưởng từ (MRI):



Độ 1: Phình đĩa đệm (Bulging Disc)

• Bao xơ đĩa đệm bắt đầu phồng ra, nhưng chưa bị rách.
  
  
• Nhân nhầy vẫn còn nằm bên trong bao xơ.
  
  
• Đây là giai đoạn sớm nhất, có thể không gây triệu chứng rõ ràng.
  

Triệu chứng:

• Cảm giác mỏi lưng nhẹ, thoáng qua khi ngồi lâu, cúi nhiều
  
  
• Có thể không thấy đau rõ rệt
  

Điều trị:

• Tập vật lý trị liệu, yoga nhẹ nhàng
  
  
• Điều chỉnh tư thế sinh hoạt, làm việc
  
  
• Không cần can thiệp xâm lấn
  

Độ 2: Lồi đĩa đệm (Protrusion)

• Bao xơ bị yếu và bắt đầu phình lồi rõ hơn, nhưng chưa rách.
  
  
• Nhân nhầy chưa thoát ra ngoài, nhưng đã gây chèn ép nhẹ vào rễ thần kinh.
  

Triệu chứng:

• Đau vùng lưng hoặc cổ khi vận động mạnh
  
  
• Có thể lan xuống mông, đùi hoặc vai gáy
  
  
• Cảm giác tê nhẹ, đau âm ỉ kéo dài
  

Điều trị:

• Dùng thuốc giảm đau, chống viêm
  
  
• Vật lý trị liệu, kéo giãn cột sống
  
  
• Kiểm soát cân nặng, tập luyện đúng cách
  

Độ 3: Thoát vị thực sự (Extrusion)

• Bao xơ bị rách, nhân nhầy thoát ra ngoài, chèn ép trực tiếp lên rễ thần kinh.
  
  
• Đây là giai đoạn thoát vị điển hình, dễ gây đau dữ dội.
  

Triệu chứng:

• Đau nhói tại vị trí bị tổn thương (thắt lưng, cổ...)
  
  
• Đau lan xuống tay/chân theo đường đi của dây thần kinh
  
  
• Tê bì, yếu cơ, khó vận động, mất cảm giác
  

Điều trị:

• Kết hợp thuốc, vật lý trị liệu, châm cứu
  
  
• Trường hợp nặng có thể cần can thiệp phẫu thuật
  
  
• Bắt buộc nghỉ ngơi và kiêng các hoạt động nặng
  

Độ 4: Mảnh rời (Sequestration)

• Nhân nhầy thoát ra ngoài hoàn toàn và tách rời khỏi đĩa đệm, trôi tự do trong ống sống.
  
  
• Đây là mức độ nặng nhất, dễ gây biến chứng như liệt vận động, rối loạn đại tiểu tiện nếu không xử lý kịp thời.
  

Triệu chứng:

• Đau dữ dội, không thuyên giảm khi nghỉ ngơi
  
  
• Mất cảm giác, yếu cơ, khó đi lại
  
  
• Trường hợp nặng có thể bị liệt chi dưới, mất kiểm soát tiểu tiện
  

Điều trị:

• Hầu hết phải phẫu thuật để loại bỏ mảnh thoát vị
  
  
• Hồi phục kéo dài, cần tập phục hồi chức năng sau mổ
  

3. Phân độ thoát vị đĩa đệm theo hướng chức năng


Bên cạnh hình ảnh học, bác sĩ cũng dựa vào mức độ ảnh hưởng đến chức năng vận động để đánh giá tình trạng bệnh:

• Nhẹ: Đau khi vận động mạnh, chưa ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt
  
  
• Trung bình: Đau kéo dài, ảnh hưởng giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày
  
  
• Nặng: Đau dữ dội, yếu chi, đi lại khó khăn hoặc mất khả năng lao động
  

4. Lời khuyên từ chuyên gia


✅ Đi khám sớm: Khi có dấu hiệu đau lưng, tê chân tay, cần đi khám để được chẩn đoán chính xác mức độ thoát vị.
✅ Không tự ý dùng thuốc hoặc nắn bóp không kiểm soát – có thể làm tình trạng nặng thêm.
✅ Chủ động điều chỉnh lối sống: Tập luyện phù hợp, kiểm soát cân nặng, tư thế đúng khi làm việc, ngồi, nằm, vận động.
✅ Theo dõi định kỳ: Kể cả khi không có triệu chứng rõ ràng, người từng bị thoát vị đĩa đệm vẫn nên theo dõi định kỳ.



Kết luận


Việc hiểu rõ phân độ thoát vị đĩa đệm giúp bạn và bác sĩ lựa chọn phương án điều trị phù hợp nhất, tránh biến chứng nguy hiểm. Hầu hết các trường hợp ở giai đoạn sớm có thể cải thiện tốt bằng phương pháp bảo tồn nếu được phát hiện kịp thời và điều trị đúng cách.